Od czego zależą oceny w szkole? W pierwszej chwili odpowiedź na to pytanie wydaje się oczywista: od wiedzy, od wysiłku, od pracowitości, pewnie też od inteligencji. Psychologiczna analiza każdej (zarówno z tych wymienionych, jak i wielu innych) odpowiedzi jednakże odkrywa piętrzące się trudności. Wystawienie oceny szkolnej (zarówno jednostkowej, jak i semestralnej) jest bowiem elementem interakcji dwóch osób: ucznia i nauczyciela. Modelowa sytuacja wystawienia oceny wygląda tak: Obiektywny nauczyciel ocenia pewną konkretną, dobrze określoną właściwość ucznia (np. znajomość tabliczki mnożenia) według precyzyjnie określonych kryteriów (np. znajomość tabliczki mnożenia w zakresie do 100 z dopuszczalnymi 5% błędnych odpowiedzi oceniana jest na ocenę bardzo dobrą). Sprawy się nieco komplikują w przypadku ocen semestralnych czy końcowych. Niemniej jednak również w tym wypadku obiektywizm nauczyciela, swoiste wyabstrahowanie ocenianych właściwości ucznia oraz jasne kryteria są wstępnymi założeniami trafności oceny.