W polskiej literaturze przedmiotu definicja słowa „konsul” nawiązuje do ustawodawstwa wewnętrznego. Opiera się głównie na art. 1. Ustawy z 11 listopada 1924 roku O organizacji konsulatów i czynnościach konsulów, który określa, że zadaniem konsulów jest obrona interesów gospodarczych Rzeczpospolitej Polskiej, opieka nad obywatelami polskimi za granicą i czuwanie nad wykonywaniem umów międzynarodowych. Konsul jest funkcjonariuszem państwa urzędującym w innym państwie, ustanowionym celem popierania interesów gospodarczych państwa wysyłającego oraz celem opieki nad jego obywatelami, a niekiedy także do wykonywania pewnych czynności urzędowych, wkraczających w zakres działania sądów i niektórych władz administracyjnych.Stosunki konsularne sięgają swymi początkami starożytności. Ulegały one historycznej ewolucji od konieczności zapewnienia bezpieczeństwa osobistego cudzoziemców, poprzez pogłębianie kontaktów handlowych, intensyfikację obrotu gospodarczego, potrzebę zabezpieczania mienia i interesów, udzielanie pomocy prawnej, aż po współczesne funkcje łączące popieranie rozwoju stosunków handlowych i gospodarczych z kulturalnymi, i naukowymi, a także rozwijanie przyjaznych stosunków między państwami. Geneza pojęcia konsul sięga starożytnego Rzymu. Konsul (łac. consul) – to urzędnik cywilny i wojskowy w okresie republiki. Konsul był to jeden z dwóch najwyższych rangą urzędników wybieranych na roczną kadencję. Nazwa tego stanowiska wzięła się od słowa consulere, czyli „zwoływać obrady”. Początkowo zwano ich również praetores – „idący na czele” lub iudices. Ich urząd zwany był konsulatem – consulatus. Pierwsi konsulowie posiadali nieograniczoną władzę, która następnie zmniejszyła się na skutek utworzenia wielu urzędów, zwłaszcza odkąd ich kompetencje sądownicze przeszły na pretora. Konsulowie zachowali jednak najwyższą władzę wojskową, zwoływali zgromadzenia ludowe i posiedzenia senatu, którym przewodniczyli. W XVI wieku następuje znaczny spadek popularności i znaczenia instytucji konsula. Związane jest to z wprowadzeniem do obrotu międzynarodowego instytucji stałych misji dyplomatycznych. Powrót do instytucji konsula, związany z postępem technicznym w okresie rewolucji przemysłowej, miał za zadanie usprawnienie kontaktów gospodarczych oraz zdobywanie nowych rynków zbytu. Czas rewolucji przemysłowej to również okres nasilających się procesów migracyjnych i konieczność otoczenia opieką i pomocą emigrantów oraz podtrzymywania więzi z krajem ich pochodzenia. Konsulowie stali się państwowymi urzędnikami zawodowymi, otrzymywali wynagrodzenie i zakaz podejmowania dodatkowej pracy, a wykonywanie obowiązków konsularnych stało się ich podstawowym zadaniem. Wiek XX przyniósł istotne zmiany w zasadach ustanawiania konsulów. Przy ich mianowaniu zaczęło odgrywać rolę posiadane przez nich obywatelstwo. Powołanie na stanowisko konsula zawodowego uzależniano od posiadania przez niego obywatelstwa państwa wysyłającego. Odmienna sytuacja Polski po roku 1990 spowodowała również korzystniejszą zmianę w organizacji stosunków dyplomatycznych i konsularnych, a ewolucja funkcji konsularnych, w związku ze wzrostem liczebności Polonii i emigracji oraz w związku z liberalizacją kontaktów Polaków z zagranicą radykalnie poszerzyła zakres czynności konsularnych i ich skuteczność.