Samorząd terytorialny to jedna z najistotniejszych form aktywizacji mieszkańców jednostek samorządu terytorialnego. Mieszkańcy ci biorą bowiem udział w załatwianiu własnych spraw zarówno pośrednio, poprzez wybrane przez siebie organy, jak i bezpośrednio, poprzez referendum, oddziaływując w ten sposób na konkretne sprawy, które są dla nich szczególnie ważne.W niniejszym artykule omówiono przepisy dotyczące referendum lokalnego, znajdujące się w Konstytucji RP oraz ustawie o referendum lokalnym. Na podstawie danych zawartych w Banku Danych Lokalnych GUS sprawdzono, czy w jednostkach samorządu terytorialnego często przeprowadza się referenda tego typu, czy też nie. W tym celu zebrano i przedstawiono informacje dotyczące przeprowadzanych referendów: w sprawie odwołania rady gminy, rady powiatu oraz sejmiku województwa, w sprawie odwołania wójta (burmistrza, prezydenta miasta), w sprawie samoopodatkowania mieszkańców gminy, jak również w innych sprawach.